ખૂલ્લો હાથ સ્મારક ચંડીગઢ, ભારતમાં આવેલું સાંકેતિક સ્મારક છે,

જે સ્થપતિ લિ કોર્બુઝિયર દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે

આ સ્મારક ચંડીગઢ સરકારનું પ્રતિક છે

"શાંતિ, સમૃદ્ધિ, અને એકતા આપવા અને સ્વિકારવા માટેનો હાથ" દર્શાવે છે.

આ શિલ્પ લિ કોર્બુઝિયરના આવાં ઘણાં ખૂલ્લા હાથનું પ્રતિક ધરાવતા શિલ્પોમાંનું સૌથી મોટું છે

તે ૨૬ મીટર (૮૫ ફીટ) ઊંચું છે. સ્મારકની કુલ ઉંચાઇ ૧૪ મીટર (૪૬ ફીટ) છે અને કુલ વજન ૫૦ ટન છે.

આ સ્મારક પવન સાથે ફરી શકે તેવું બનાવવામાં આવ્યું છે.

આ સ્મારક ચંડીગઢમાં સેક્ટર ૧માં આવેલું છે.

તેની પાછળ શિવાલિક પર્વતમાળા આવેલી છે, જે હિમાલયનો ભાગ છે

આ સ્થળ અન્ય સ્થળો સાથે માર્ગ, રેલ અને હવાઇ સેવાઓ વડે જોડાયેલ છે.

આ શિલ્પને ભાખરા નાંગલ મેનેજમેન્ટની કાર્યશાળામાં બનાવવામાં આવ્યું હતું.

તેની સપાટી સ્ટીલ વડે ચકિત કરવામાં આવી છે અને પવનથી ફરી શકે માટે બોલ-બેરિંગનો ઉપયોગ કરાયો છે.

પવનથી ફરી શકતો ભાગ ૧૪ મીટર ઉંચાઇનો છે અને ૫૦ ટન વજન ધરાવે છે,

જે એક ઉડતા પક્ષી જેવું દ્રશ્ય ઉભું કરે છે.