ધાર્મિક@ગુજરાત: આજથી પવિત્ર નવરાત્રિનો પ્રારંભ, જાણો માતાજીનાં વિવિધ સ્વરૂપ વિશે

અટલ સમાચાર ડોટ કોમ, ડેસ્ક 

આજથી પવિત્ર નવરાત્રીનો પ્રારંભ થયો છે. નવરાત્રિનો આ તહેવારા નવ દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે. નવ દિવસ સુધી લોકો ગરબા રમીને આ તહેવાર ધૂમધામથી ઉજવણી કરે છે. નવરાત્રિ દરમિયાન, દેવીના વિવિધ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. ભક્તો દેવીના શક્તિપીઠોમાં દર્શન અને પૂજા કરવા માટે જાય છે. બધી શક્તિપીઠો દેવી સતી સાથે સંબંધિત છે. જેમ દેવી દુર્ગાના નવ સ્વરૂપો છે, તેવી જ રીતે દેવી સતીની દસ મહાવિદ્યાઓ છે. મહાવિદ્યાઓની સાધના મુશ્કેલ છે, તેથી સામાન્ય લોકો તે કરતા નથી. નિષ્ણાત સાધકોના માર્ગદર્શન હેઠળ આ સાધના કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે, ફક્ત તંત્ર-મંત્ર સાથે સંકળાયેલા લોકો જ દસ મહાવિદ્યાઓનો અભ્યાસ કરે છે.

પંડિત મનીષ શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, દસ મહાવિદ્યાઓમાં કાલી, તારા, ત્રિપુરા સુંદરી, ભુવનેશ્વરી, છિન્નમસ્તા, ત્રિપુરા ભૈરવી, ધૂમાવતી, બગલામુખી, માતંગી અને દેવી કમલાનો સમાવેશ થાય છે. આ દસ મહાવિદ્યાઓમાં ત્રણ અલગ-અલગ જૂથો છે. પ્રથમ જૂથમાં હળવી પ્રકૃતિની મહાવિદ્યાઓ ત્રિપુરા સુંદરી, ભુવનેશ્વરી, માતંગી, કમલાનો સમાવેશ થાય છે. બીજા જૂથમાં ઉગ્ર સ્વભાવની કાલી, છિન્નમસ્તા, ધૂમાવતી, બગલામુખી માતાનો સમાવેશ થાય છે. ત્રીજા જૂથમાં હળવા સ્વભાવની તારા અને ત્રિપુરા ભૈરવીનો સમાવેશ થાય છે.

દસ મહાવિદ્યાઓની વાર્તા દેવી સતી સાથે જોડાયેલી છે. સતીએ ભગવાન શિવ સાથે લગ્ન કર્યા હતા, પરંતુ તેમના પિતા, દક્ષ પ્રજાપતિ, આ લગ્નથી નાખુશ હતા. દક્ષ શિવને નાપસંદ કરતા હતા અને ઘણીવાર તેમનું અપમાન કરવાની તક શોધતા હતા.

એકવાર, દક્ષે એક ભવ્ય યજ્ઞનું આયોજન કર્યું, જેમાં બધા દેવતાઓ અને ઋષિઓને આમંત્રણ આપ્યું, પરંતુ જાણી જોઈને શિવ અને સતીને છોડી દીધા. જ્યારે સતીને યજ્ઞ વિશે ખબર પડી, ત્યારે તેણે તેના પિતાના ઘરે શિવજીને મળવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. શિવે સમજાવ્યું કે ત્યાં આમંત્રણ વગર જવું અયોગ્ય રહેશે, કારણ કે તે સન્માનની વાત છે.

સતીએ કહ્યું કે તેના પિતાના ઘરે આવવા માટે આમંત્રણ જરૂરી નથી. શિવે તેને ઘણી વાર રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ સતી અડગ રહી. વારંવાર ઇનકાર કરવાથી સતી ગુસ્સે થઈ ગયા.

ક્રોધમાં, દેવીનું સ્વરૂપ ઉગ્ર બન્યું, અને તેમની અંદરથી આ દસ દિશામાં દસ શક્તિઓ પ્રગટ થઈ હતી. કાલી, તારા, ત્રિપુરા સુંદરી, ભુવનેશ્વરી, છિન્નમસ્તા, ત્રિપુરા ભૈરવી, ધૂમાવતી, બગલામુખી, માતંગી અને કમલા.

આ બધા દેવીના દસ અલગ અલગ સ્વરૂપો હતા, જેને દસ મહાવિદ્યા કહેવામાં આવે છે. આ સ્વરૂપો જોઈને, શિવ પણ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને દેવીને તેમના વિશે પૂછ્યું. તેમણે સમજાવ્યું કે આ દસ સ્વરૂપો તેમની શક્તિના વિવિધ અભિવ્યક્તિઓ છે. પછી શિવે દેવીનો માર્ગ છોડી દીધો, અને સતી તેના પિતા દક્ષના યજ્ઞમાં ગયા.

સતીને જોઈને, દક્ષે શિવ વિશે અપમાનજનક વાત કરી. પતિનું અપમાન સહન ન કરી શકી, સતીએ યજ્ઞમાં આત્મદાહ આપ્યો. આ ઘટના પછી, શિવ ગુસ્સે થયા અને તેમણે વીરભદ્રનું સર્જન કર્યું, જેણે યજ્ઞનો નાશ કર્યો અને દક્ષનું શિરચ્છેદ કર્યું. બાદમાં, શિવે દક્ષને માફ કરી દીધા અને તેમને જીવન આપ્યું. તેમના આગલા જન્મમાં, દેવી સતીનો જન્મ રાજા હિમાલયને ત્યાં પાર્વતી તરીકે થયો હતો. વર્ષોની તપસ્યા પછી, તેમણે ફરીથી ભગવાન શિવને તેમના પતિ તરીકે પ્રાપ્ત કર્યા.