રીપોર્ટ@દેશ: બેંક સિવાય આ સેન્ટરમાં પણ 2000ની નોટ બદલી શકાશે, જાણો વિગતવાર એક જ ક્લિકે

અટલ સમાચાર ડોટ કોમ, ડેસ્ક
 

• હવે બેંક કે ATMમાંથી 2000 રૂપિયાની નોટ મળશે નહીં
• બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ સેન્ટરમાંથી પણ બદલી શકાશે નોટ

ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) એ 2000 રૂપિયાની નોટ પાછી ખેંચવાનો નિર્ણય લીધો છે. એટલે કે, આ નોટો હવે ચલણમાંથી બહાર થઈ જશે અને તમને હવે બેંક કે ATMમાંથી 2000 રૂપિયાની નોટ મળશે નહીં.

આરબીઆઈએ 19મી મેના રોજ એક પ્રેસ રિલીઝ જારી કરીને આ જાણકારી આપી છે. હાલમાં 2000ની નોટ લીગલ ટેન્ડર રહેશે. પરંતુ આરબીઆઈએ 30 સપ્ટેમ્બર સુધીમાં બેંકમાં 2000ની નોટ જમા કરવાનું કહ્યું છે. આરબીઆઈની ગાઈડલાઈન મુજબ તમે એક સમયે 10 થી વધુ નોટો બદલી શકતા નથી. એટલે કે કુલ રકમ માત્ર એક જ વારમાં 20000 થઈ શકે છે. જો કે એક ખાનગી ચેનલમાં પ્રકાશિત થયેલા અહેવાલ મુજબ, બેંક સિવાય એક એવી જગ્યા છે જ્યાં આ નોટો બદલી શકાય છે. આ જગ્યાનું નામ બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ્સ સેન્ટર છે.

બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ્સ સેન્ટર શું છે?

આ કેન્દ્રો સામાન્ય રીતે ગ્રામીણ વિસ્તારો અને નગરોમાં બાંધવામાં આવે છે. 2006 માં રિઝર્વ બેંકે બિન-બેંક મધ્યસ્થીઓ જેમ કે બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ્સ અથવા બિઝનેસ ફેસિલિટેટર્સનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપી હતી. આ નિર્ણય સાથે રિઝર્વ બેંકનો ઉદ્દેશ્ય બેંકિંગ અને નાણાકીય સેવાઓનો વ્યાપ વધારવાનો હતો. બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ્સ બેંકની જેમ કામ કરે છે. તેઓ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં રહેતા લોકોને બેંક ખાતા ખોલવામાં મદદ કરે છે. નાના વ્યવહારો પણ ત્યાં થાય છે.

બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ સેન્ટરમાંથી એક દિવસમાં માત્ર બે નોટો બદલી શકશો

જ્યારે તમે બેંકમાં જાઓ છો ત્યારે તમે એક સમયે 10 2000ની નોટો જમા અથવા બદલી શકો છો. જ્યારે તમે બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ સેન્ટરમાંથી એક દિવસમાં માત્ર બે નોટો બદલી શકશો. અહીં બીજી એક વાત નોંધવા જેવી છે. બિઝનેસ કોરોસ્પોન્ડન્ટ સાથે નોટો બદલવા માટે તમારી પાસે બેંક ખાતું હોવું આવશ્યક છે. જ્યારે બેંકમાંથી પૈસા એક્સચેન્જ કરાવવા માટે તમારે બેંક ખાતાની જરૂર નથી.

આ નોટો ક્યારે જારી કરવામાં આવી હતી?

સાત વર્ષ પહેલા 8 નવેમ્બર 2016 ના રોજ કેન્દ્રની મોદી સરકારે અચાનક રૂ. 500 અને રૂ. 1000ની નોટો બંધ કરી દીધી હતી. તેમણે કહ્યું કે આનાથી કાળું નાણું અને આતંકવાદી ફંડિંગ બંધ થશે. જૂની નોટોના બદલામાં 500 અને 2000 રૂપિયાની નવી નોટો લાવવામાં આવી હતી. ઘણા સમયથી સમાચાર આવી રહ્યા હતા કે 2000ની નોટ છાપવામાં આવી રહી નથી.

નોટો બીજે ક્યાં બદલી શકાય?

આ સિવાય RBIની 19 પ્રાદેશિક શાખાઓમાં પણ નોટો બદલી શકાશે. આરબીઆઈની દેશભરમાં 31 સ્થળોએ પ્રાદેશિક કચેરીઓ છે, પરંતુ રૂ. 2000ની નોટ અમદાવાદ, બેંગલુરુ, બેલાપુર, ભોપાલ, ભુવનેશ્વર, ચંદીગઢ, ચેન્નાઈ, ગુવાહાટી, હૈદરાબાદ, જયપુર, જમ્મુ, કાનપુર, કોલકાતા, લખનઉ, મુંબઈ, નાગપુરમાં જારી કરવામાં આવે છે. માત્ર દિલ્હી, પટના અને તિરુવનંતપુરમમાં બદલી શકાશે. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે બેંકોને તાત્કાલિક અસરથી 2000 રૂપિયાની નોટો જારી કરવાનું બંધ કરવાની સલાહ આપી છે. એટલે કે હવે બેંકો ગ્રાહકોને નવી 2000ની નોટ નહીં આપે.

RBI એ બે વર્ષથી વધુ સમયથી રૂ. 2,000ની નોટો છાપી નથી

ગયા વર્ષે (નવેમ્બર 2022) એક RTI દ્વારા માહિતી મળી હતી કે RBI એ બે વર્ષથી વધુ સમયથી રૂ. 2,000ની નોટો છાપી નથી. એક અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે, રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા નોટ પ્રિન્ટિંગે RTIના જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2016-17માં 2 હજાર રૂપિયાની 354 કરોડ રૂપિયાની નોટો છાપવામાં આવી હતી. પછી તેનું પ્રિન્ટિંગ ઝડપથી ઘટતું ગયું. આગલા વર્ષે માત્ર 11 કરોડ રૂપિયા અને પછીના વર્ષે એટલે કે 2018-19માં માત્ર 4.5 કરોડ રૂપિયાની નોટો જ છપાઈ હતી. આ પછી 2000ની નોટોનું પ્રિન્ટિંગ બંધ કરી દેવામાં આવ્યું હતું.